Avrupa Güvenlik Ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT)

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT); soğuk savaş sonrası dönemde Avrupa’nın bölünmüşlüğüne son vermek, güven ve, istikrarı sağlanmak, katılımcı devletler arasında bu amaca yönelik işbirliğini geliştirilmek amacıyla kurulan bir uluslararası örgüttür.

Kuruluş Tarihi:
AGİK: 1975, Helsinki Nihai Senedi
AGİT : 1994, Budapeşte Zirvesi

Genel Merkez: Viyana, Avusturya

Genel Sekreter: Lamberto Zannier

Üye Sayısı: 57

AGİT Dönem Başkanlığı 2018: İtalya

AGİT Resmi Web Sitesi: osce.org

AGİT’e ÜYE ülkeler (KATILIMCI DEVLETLER)

AGİT, Avrupa, Orta Asya ve Kuzey Amerika’dan toplam 57 katılımcı üyeye sahiptir:

ABD	İngiltere	Monako
Almanya	İrlanda	Norveç
Andorra	İspanya	Özbekistan
Arnavutluk	İsveç	Polonya
Avusturya	İsviçre	Portekiz
Azerbaycan	İtalya	Romanya
Belarus	İzlanda	Rusya
Belçika	Kanada	San Marino
Bosna-Hersek	Karadağ	Sırbistan
Bulgaristan	Kazakistan	Slovakya
Çek Cumhuriyeti	Kırgızistan	Slovenya
Danimarka	Letonya	Tacikistan
Ermenistan	Lihtenştayn	Türkiye
Estonya	Litvanya	Türkmenistan
Finlandiya	Lüksemburg	Ukrayna
Fransa	Macaristan	Vatikan
GKRY	Makedonya	Yunanistan
Gürcistan	Malta
Hırvatistan	Moğolistan
Hollanda	Moldova

AKDENİZLİ İŞBİRLİĞİ ORTAKLARI

Cezayir
Fas
İsrail
Mısır
Tunus
Ürdün

ASYALI İŞBİRLİĞİ ORTAKLARI

Afganistan
Güney Kore
Japonya
Tayland
Avustralya

AGİT TARİHÇE

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), 57 katılımcı ve 11 ortak ülkesi ile Avrupa-Atlantik ve Avrasya’daki en büyük bölgesel güvenlik örgütüdür.

Soğuk Savaş sonrası dönemde bloklar arasındaki anlaşmazlıkları azaltmak ve bununla birlikte Avrupa’nın güvenliğini sağlamak amacıyla düzenlenmiş olan “Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK)” nın bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.

“Helsinki Nihai Yasası”, Helsinki ve Cenevre’de iki yıl boyunca yapılan toplantıları takiben 1 Ağustos 1975’te imzalanmış ve bununla birlikte AGİT süreci başlamıştır.

1990’ların başında Sovyetler Birliği’nin dağılması ve ideolojik kutuplaşmanın son bulmasıyla AGİK bir ölçüde geçerliliğini yitirmiştir. Bu tarihten itibaren AGİK yeni düzene uygun olarak yenilenme sürecine girmiştir. AGİK, demokratikleşme ve insan haklarının izlenmesi gibi işlevlerine ek olarak, erken uyarı, çatışmaların önlenmesi, kriz yönetimi ve çatışma sonrası rehabilitasyon gibi alanlarda da çalışmaya başlamıştır.

Soğuk Savaş sonrası dönemin dönüm noktalarından olan 1990 Paris Şartı’yla, AGİK’in kurumsallaşması gerektiğine karar verilmiştir. 1992 Helsinki Zirvesi’nde, bugün halen işlevsel olan kurum ve kuruluşlarının temeli atılmış, 1994 Budapeşte Zirvesi ile AGİK bir uluslararası teşkilata dönüşerek,” Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı(AGİT)” adını almıştır.

Bunun yanı sıra AGİT ülkeleri arasındaki siyasi diyaloğu parlamenter düzeye taşımayı amaçlayan AGİT Parlamenter Asamblesi (AGİT-PA) 1991 yılında kurulmuştur.

AGİT GÖREV VE FAALİYET ALANLARI

AGİT’in kapsamlı bir güvenlik anlayışı vardır. AGİT’e göre güvenliği boyutlarıve faaliyet alanları;

politik-askeri
ekonomik ve çevresel
insani
çapraz

AGİT’in faaliyetleri, çatışmaların önlenmesi ekonomik kalkınmayı teşvik etmek, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını sağlamak, insan haklarına ve temel özgürlüklere tam saygıyı sağlamak gibi alanları kapsar.

Politik-Askeri boyut

Silahların kontrolü
Sınır yönetimi
Güvenlik sektöründe reform ve işbirliği
Çatışma önleme ve çözümleme
Terörle mücadele

Ekonomik ve Çevresel boyut

İyi yönetişim
Ekonomik aktiviteler
Çevre faaliyetleri

İnsani boyut

Seçimler
Hoşgörü ve ayrımcılık yapmama
Medyanın özgürlüğü
Hukuk
Azınlık hakları
İnsan hakları
Roma ve Sinti

ÇAPRAZ BOYUT

İnsan ticareti ile mücadele
Siber güvenlik
Demokratikleşme
Eğitim
Cinsiyet eşitliği
Göç
Gençlik

AGİT’in YAPISI

Karar Verme Organları

Zirveleri ve Bakanlar Kurulları
Daimi Konsey
Güvenlik ve İşbirliği Forumu

Yürütme

Genel
Sekreterlik
Kurumları:
– Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Bürosu
– Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiserliği
– Medya Özgürlüğü Temsilcisi
– Saha Operasyonları

Diğer Yapılar ve Kurumlar

Parlamenter Asamblesi
Uzlaşma ve Tahkim Mahkemesi
Minsk Grubu

AGİT İle İlgili Organlar

Ortak Danışma Grubu
Açık Gökyüzü Danışma Komisyonu

AGİT Kararları Bağlayıcı Mıdır ?

AGİT, diğer uluslararası örgütlerden farklı olarak herhangi bir antlaşma veya sözleşme gibi hukuki bağlayıcılığı bulunan bir belgeye dayanmamaktadır. Kabul ettiği ilke ve normlar kadar, kendi idari ve örgütsel yapısı da siyasi düzeyde Bakanlar veya Devlet ve Hükümet Başkanları tarafından alınan kararlara göre şekillenmektedir.

Türkiye Üyelik Durumu

Türkiye örgütün kurucu üyelerindendir.