Adile Ayda Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın diplomatıdır.7 Mart 1912 yılında St. Petersburg’ta doğmuştur. Ünlü hukukçu, yazar, devlet adamı Sadri Maksudi’nin kızıdır.
Ailesi
Rusya’da Duma üyesi olan Sadri Maksudi 1911 yılında Kamile Rami ile evlenmiş ve bu evlilikten 1912 yılında Adile Ayda dünyaya gelmiştir.
Sadri Maksudi “İç Rusya ve Sibirya Milli-Medeni Türk-Tatar Muhtariyeti” adlı özerk devletin anayasasını hazırlamış ve Kasım 1917’de oluşturulan “Milli Meclis”‘e başkan seçilmiştir. Ancak Milli Meclis uzun ömürlü olamamış Ruslar tarafından dağıtılırmıştır. Bu olayın ardından Sadri Maksudi Avrupa’ya yerleşmiştir.
Adile Ayda ailesinin Avrupa’ya yerleşmesi ile ilk ve orta öğrenimini burada tamamlamıştır.
1924 yılında babası Türkiye’de bir dizi konferans vermiştir. Bu sırada Atatürk ile tanışan Sadri Maksudi Atatürk’ün daveti üzerine Türkiye’de çalışmaya başlamıştır.
Eğitim Hayatı
İlk ve orta öğrenimini Paris ve Berlin’de tamamlamıştır. 1924 yılında ailesi ile Türkiye’ye yerleştikten sonra lise eğitimini İstanbul’daki Notre Dame de Sion Fransız Lisesi’nde almıştır. Liseyi bitirdikten sonra lisans eğitimini Ankara Hukuk Fakültesi’nde alır ve buradan 1932 yılında mezun olur.
Kariyeri
1932 yılında Dışişleri Bakanlığı’nın sınavına girmiş ve başarılı olmuştur.Burada başladığı görev ile de Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın diplomatı olmuştur. Ancak kadın diplomatların yabancı ülkelere atanamaması sebebiyle Dışişleri Bakanlığı’ndaki görevinden istifa eder.
Ankara Devlet Konservatuarı’nda, Ankara Kız Lisesi’nde Fransızca öğretmenliği yapmaya başlar.
Bir yandan da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih,Coğrafya Fakültesi’nde Fransız Dili ve Edebiyatı eğitimine devam eder. Buradan mezun olduktan sonra aynı bölümde asistanlık yapmaya başlar ve 1943 yılında doçent olur. Daha sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde görev alır.
1957 yılında kadın diplomatların yabancı ülkelere tayin edilemeyeceği kararının kaldırılması üzerine üniversiteden istifa eder ve Dışişleri Bakanlığı’na geri döner.
1958 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda delegelik yapar. Daha sonra Lahey ve Belgrad Büyükelçilikleri’nde müsteşarlık görevi alır. 1963 yılında Kültür İşleri Genel Müdür Yardımcılığı yapmıştır.
Daha sonra Roma’da göreve başladığı yıllarda “Etrüskler” konusunda araştırlamalar yapmaya başlamış bu konuda eserler yazmıştır. Yazılarında Etrüskler’in proto-Türk olduğu görüşünü dile getirmiştir.
1971 yılında tekrar Ankara’ya döner ve burada görevine devam eder. Bu yıllarda çeşitli gazetelerde yazılar yazmaya başlar.
1976 yılında Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından Cumhuriyet Senatosu’na Kontenjan senatörü olarak seçilmiş ve 1980’e kadar bu görevi sürdürmüştür.
Adile Ayda 5 Kasım 1992 yılında vefat etmiştir.
Eserleri:
- L’Influence de Victor Hugo sur Mallarmé
- Les Étrusques Étaient-ils des Turcs?
- Les Étrusques Étaient des Turcs. Preuves
- Le Drame Intérieur de Mallarmé ou l’Origine des Symboles Mallarméens.
- Un Diplomate Turc Auprès du Roi-Soleil
- Yahya Kemal. Kendi Ağzından Fikirleri ve Sanat Görüşleri
- Etrüskler Türk mü idiler?
- Yahya Kemal’in Fikir ve Şiir Dünyası
- Böyle İdiler Yaşarken
- Atsız’dan Adile Ayda’ya Mektuplar
- Türklerin İlk Ataları
- Sadri Maksudi Arsal
- Etrüskler (Tursakalar) Türk idiler
- Bir Demet Edebiyat.